در دنیای رقابتی امروز، تولیدکنندگان به دنبال راههای جدیدی برای افزایش کارایی، کاهش هزینهها و تمرکز بر نقاط قوت خود هستند. تولید قراردادی یا تولید بدون کارخانه، یک استراتژی نوین در مدیریت کسبوکار است که میتواند به این اهداف کمک کند. اما این روش هم مانند هر کار دیگری مزایا و معایبی دارد، و باید بطور کامل بررسی شود.
در این مقاله قصد داریم بطور کامل این روش را بررسی کنیم تا بتوانیم به شما در رابطه با انتخاب روش تولیدتان کمک کنیم.
تولید بدون کارخانه چیست؟
تولید قراردادی به فرآیندی اشاره دارد که در آن یک شرکت یا سازمان به نام تولیدکننده، برای تولید محصولات یا ارائه خدمات، با یک شرکت دیگر به نام سفارشدهنده یا مشتری، یک توافق قراردادی بسته و بر اساس آن محصولات یا خدمات مورد نیاز مشتری تولید یا ارائه میشود. در این فرآیند، تولیدکننده مسئولیت تولید محصولات یا ارائه خدمات را بر عهده دارد، در حالی که سفارشدهنده مسئولیت پرداخت هزینههای مربوط به تولید یا ارائه خدمات را بر عهده دارد.
تولید قراردادی ممکن است به صورت موقت یا دائمی صورت گیرد. در مواردی که تولیدکننده برای یک پروژه خاص تولید محصول یا ارائه خدمات را به صورت موقت بر عهده میگیرد، این فرآیند به عنوان تولید قراردادی موقت شناخته میشود. اما اگر تولید قراردادی به طور مداوم برای تولید محصولات یا ارائه خدمات در طول زمان انجام شود، به عنوان تولید قراردادی دائمی شناخته میشود.
تولید قراردادی معمولاً در صنایع مختلفی از جمله صنایع تولیدی، خدماتی، فناوری اطلاعات، حمل و نقل، ساختمانی، و مهندسی مورد استفاده قرار میگیرد. این روش به شرکتها امکان میدهد که به دلیل نیاز به اختصاص منابع و زمان کمتر برای تولید محصولات یا ارائه خدمات، به بهرهوری بالاتری دست پیدا کنند و همچنین از ریسکهای مربوط به سرمایهگذاری در تجهیزات و فناوریهای مورد نیاز برای تولید خود کاسته شود.
دسته بندی های تولید قرار دادی یا بدون کارخانه:
بر اساس نوع محصول:
محصولات صنعتی: مانند ماشینآلات، تجهیزات و ابزارآلات
محصولات مصرفی: مانند پوشاک، لوازم آرایشی و بهداشتی، مواد غذایی
محصولات دیجیتال: مانند نرمافزار، بازیهای ویدئویی، کتابهای الکترونیک
بر اساس حجم تولید:
تولید انبوه: برای محصولاتی که تقاضای بالا دارند
تولید سفارشی: برای محصولاتی که تقاضای پایین دارند
بر اساس موقعیت جغرافیایی:
تولید داخلی: پیمانکار فرعی در داخل کشور صاحب برند قرار دارد.
تولید خارجی: پیمانکار فرعی در خارج از کشور صاحب برند قرار دارد
تولید بدون کارخانه چه مزایایی دارد؟
کاهش سرمایهگذاری:
نیاز به سرمایهگذاری در تجهیزات و تاسیسات تولید را از بین میبرد.
هزینههای راهاندازی و نگهداری خط تولید را کاهش میدهد.
افزایش انعطافپذیری:
امکان تولید محصولات متنوع با استفاده از ظرفیتهای مختلف پیمانکاران فرعی را فراهم میکند.
امکان تغییر سریع در حجم تولید متناسب با تقاضای بازار را فراهم میکند.
کاهش هزینهها:
هزینههای تولید، انبارداری و حمل و نقل را کاهش میدهد.
امکان استفاده از مزیتهای مقیاس در تولید را فراهم میکند.
تمرکز بر نقاط قوت:
به صاحب برند اجازه میدهد تا بر تخصص اصلی خود مانند بازاریابی، تحقیق و توسعه و نوآوری تمرکز کند.
به صاحب برند اجازه میدهد تا از منابع خود به طور کارآمدتر استفاده کند.
معایب تولید بدون کارخانه:
کاهش کنترل:
صاحب برند کنترل مستقیم بر فرآیند تولید را ندارد.
ریسک نشت اطلاعات محرمانه به پیمانکاران فرعی وجود دارد.
وابستگی به پیمانکاران فرعی:
ریسک وابستگی به پیمانکاران فرعی را افزایش میدهد.
ریسک عدم تعهد پیمانکاران فرعی به کیفیت و زمان تحویل وجود دارد.
مشکلات کیفیت:
ممکن است کیفیت محصولات به دلیل عدم نظارت مستقیم صاحب برند، تحت تاثیر قرار گیرد.
ریسک عدم تطابق محصولات با استانداردهای صاحب برند وجود دارد.
نمونه های موفق خارجی تولید بدون کارخانه:
برند نایکی: تولید کفشهای خود را به پیمانکاران فرعی در چین و ویتنام واگذار کرده است.
برند اپل: تولید آیفون را به شرکت فاکسکان واگذار کرده است.
برند شیائومی: تولید بسیاری از محصولات خود را به پیمانکاران فرعی در چین واگذار کرده است.
صنعت کفش؛ احیای برندهای ملی با تولید قراردادی
یکی از نخستین صنایعی که از ایده تولید قراردادی بهره فراوان برده، صنعت کفش است. گفتوگو با علی لشگری، مدیر شرکت کفش ملی نشان میدهد سابقه استفاده از ایده تولید بدون کارخانه در صنعت کفش به سال ۱۳۶۵ برمیگردد. لشگری که تا سال ۱۳۷۶ مدیرعامل برند ملی «بلا» بوده، در این باره میگوید: ۲۵سال پیش در شرکت بلا ما صرفا مسوولیت توزیع تولیدات گروه بلا را برعهده داشتیم. با اینکه بخش عمدهای از تولید ما در ۴ کارخانه اصلی شرکت بود اما همه کسری شبکه فروش از طریق خطوط تولید خارج از کارخانه شرکت تامین میشد. اکنون هم که همه کارخانههای شرکت کفش ملی حراج شده، شرکت روی طراحی و فروش و بازاریابی متمرکز است و تولید از طریق خطوط تولید دیگر شرکتها تامین میشود.
لشگری با اشاره به فواید این استراتژی تازه تاکید میکند: تصور من این است که بخش عمدهای از مدیران عالی نظام به سمتی متمایل شدهاند که جایگاه SMEها را به رسمیت بشناسند و حتی از این نوع شرکتها و صنایع به عنوان پیشرانهای جدید صنعت کشور یاد میشود. شخصا در جلساتی که در وزارت صمت تشکیل میشود شاهد تغییر ادبیات سیاستگذاری صنعتی هستم. برای نمونه توجه به برندینگ در صنایع کفش و پوشاک موضوعی است که تازگی دارد.قبلا تنها نکته مهم در نظر مقامات وزارت صمت ، تاسیس کارخانه و خود مقوله تولید بود.
ملاحظات مهم در تولید قراردادی:
انتخاب پیمانکاران فرعی مناسب:
انتخاب پیمانکاران فرعی با سابقه خوب، کیفیت بالا و قیمت مناسب بسیار مهم است.
باید از معیارهای دقیق برای ارزیابی پیمانکاران فرعی استفاده کرد.
ایجاد یک قرارداد قوی:
قرارداد باید به طور دقیق وظایف و تعهدات هر دو طرف را مشخص کند.
باید از ضمانتهای مناسب برای تضمین کیفیت و زمان تحویل استفاده کرد.
نظارت بر فرآیند تولید:
صاحب برند باید بر فرآیند تولید نظارت داشته باشد تا از کیفیت محصولات مطمئن شود.
میتوان از روشهای مختلفی مانند بازدیدهای دورهای، استفاده کرد.
حفظ مالکیت فکری:
صاحب برند باید از مالکیت فکری خود مانند طرحهای صنعتی، اختراعات و علائم تجاری محافظت کند.
باید قراردادهای محرمانگی با پیمانکاران فرعی امضا شود.
مدیریت ارتباط با پیمانکاران فرعی:
برقراری ارتباط موثر و شفاف با پیمانکاران فرعی ضروری است.
حل و فصل اختلافات به طور مسالمتآمیز اهمیت دارد.
نتیجه کلی:
تولید قراردادی یا بدون کارخانه یک استراتژی نوین است، که به بهبود فرایند تولید و کاهش هزینه ها کمک میکند ولی نکته قابل اهمیت در این روش این است که باید بطور کامل تمام جوانب آن بررسی شود و تمام معایب و مزایای آن در نظر گرفته شود.
اگر جهت بررسی بیشتر با چالشی روبهرو شده اید کارشناسان ما میتوانند شما را راهنمایی کنند. و چنانچه تصمیم خود را گرفته اید و میخواهید به سمت تولید بدون کارخانه بروید، ما در حامی صنعت پلی هستیم بین صاحب برند و کارخانه های تولیدی و می توانید روی ما حساب کنید.